Στις 24 Ιουνίου 1865 τέσσερα παιδιά του νομισματολόγου Παύλου Λάμπρου πέτυχαν, με τη στήριξη του πατέρα τους, να πραγματοποιήσουν το όραμά τους, να συστήσουν ένα πολιτιστικό Σύλλογο, ο οποίος με την πολύπλευρη και πολυδύναμη ακτινοβολία του θα εργαζόταν «για την κοινή πρόοδο και ωφέλεια του λαού» και θα προετοίμαζε τον λαό για την επίτευξη της εθνικής ολοκλήρωσης που φωτοδότησε η Μεγάλη Ιδέα.

Του έδωσαν το όνομα Παρνασσός, καθώς κατά την παράδοση ο Παρνασσός ήταν αφιερωμένος στον Απόλλωνα και τις Μούσες. Ήδη από το 1869/70 ο Σύλλογος εξελισσόταν σε πανελλήνιο πνευματικό κέντρο με πλούσια δράση κορυφαίων εκπροσώπων της πνευματικής, ακαδημαικής, δικαστικής, καλλιτεχνικής, διπλωματικής και στρατιωτικής ηγεσίας του τόπου.

Στις 17 Μαρτίου 1875 ο Φ. Σ. Παρνασσός αναγνωρίζεται με Βασιλικό Διάταγμα ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Έως τότε ο Σύλλογος είχε ήδη συνδεθεί με δεκάδες επιστημονικά Σωματεία εντός και εκτός Ελλάδος. Στην εδραίωση του Συλλόγου συνέβαλαν από πολύ νωρίς με την οικονομική τους ενίσχυση φορείς της Πολιτείας, Νομικά Πρόσωπα και εξέχουσες προσωπικότητες.

Ο Φ.Σ. Παρνασσός υπήρξε επί της ουσίας η πρώτη Ακαδημία Γραμμάτων και Τεχνών της Ελλάδος έως το 1926, οπότε ο Πάγκαλος ίδρυσε την Ακαδημία Αθηνών.