Το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών

Το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών-Ίδρυμα Βούρου Ευταξία είναι ένα μουσείο αφιερωμένο στην εξέλιξη της πόλης της Αθήνας κατά τους νεότερους χρόνους. Στεγάζεται σε δύο από τα παλαιότερα κτίρια της ελληνικής πρωτεύουσας επί της οδού Παπαρρηγοπούλου στον αριθμό 5 και 7. Το κτίριο στον αριθμό 7, το «Παλαιό Παλάτι», όπως συχνά το αποκαλούσαν οι Αθηναίοι, το νεοκλασικό του Χιώτη τραπεζίτη Σταμάτη Δεκόζη-Βούρου (1792-1881), αποτελεί ορόσημο για την ιστορία του ελληνικού κράτους, καθώς αποτέλεσε την πρώτη κατοικία του βασιλικού ζεύγους, το «Παλαιό Παλάτι», όπως συχνά το αποκαλούσαν οι Αθηναίοι. Στη συνέχεια μαζί με το δεύτερο κτίριο στην Παπαρρηγοπούλου 5 φιλοξένησε τα μέλη της οικογένειας Δεκόζη Βούρου μεταξύ των οποίων ήταν και ο ιδρυτής του Μουσείου, ο πολιτικός Λάμπρος Ευταξίας. Το Μουσείο ιδρύθηκε το 1973 και άνοιξε τις πύλες του στο κοινό το 1980.

Το «παλαιό» παλάτι

Το 1833, ξεκινά η ανέγερση νεοκλασικής οικίας στις βόρειες παρυφές της τότε πόλης των Αθηνών σε σχέδια των αρχιτεκτόνων Gustav-Adolph Lueders (1805-1880) και Joseph Hoffer. Η οικία Σταμάτη Δεκόζη Βούρου ολοκληρώνεται το 1834 και συνιστά διώροφο κτίριο πρώιμου νεοκλασικού ρυθμού με πρόσοψη σε τριμερή διάταξη. Η τριμερής διάταξη της πρόσοψης γίνεται διακριτή από τους πεσούς του ορόφου με τα ευθύγραμμα επίκρανα, οι οποίοι μαζί με το μπαλκόνι στο κέντρο τονίζουν τον κάθετο άξονα του κτηρίου. Στον αντίποδα ο οριζόντιος άξονας αποδίδεται με την οριζόντια κορνίζα που διατρέχει την πρόσοψη στο ύψος του προβόλου, χαρακτηριστική του νεοκλασικού ρυθμού. Ωστόσο, το νεοκλασικό του Σταμάτη Δεκόζη Βούρου, πέρα από την υψηλή του αισθητική, ευνοείται σημαντικά και από την συγκυρία.

Ο Όθων μετά την άφιξή του στην Αθήνα το 1834 αρχικά διαμένει στην οικία του επίσης Χιώτη τραπεζίτη Αλέξανδρου Κοντόσταυλου μεταξύ των οδών Σταδίου και Κολοκοτρώνη. Η οικία, στο μεγαλύτερο μέρος της ξύλινη, αν και αγορασμένη από το ελληνικό κράτος δεν κρίνεται κατάλληλη για να φιλοξενήσει το βασιλικό ζεύγος κι έτσι το 1836, μετά το γάμο του με την δούκισσα του Όλντενμπουρκ Αμαλία (1818-1875) στη Βαυαρία, ο Όθων νοικιάζει την οικία Βούρου και τις διπλανές οικίες Αφθονίδη και Μαστρονικόλα (δεν σώζονται σήμερα), προκειμένου να στεγάσει τις ανάγκες του παλατιού. Τα κτήρια συνενώνονται από τον Βαυαρό αρχιτέκτονα Hoch με την κατασκευή γέφυρας, ενώ ο χώρος μπροστά από τα κτήρια διαμορφώνεται από την Αμαλία σε κήπο, που αργότερα εξελίσσεται στη σημερινή πλατεία Κλαυθμώνος. Την ίδια χρονιά η θέση της οικίας Δεκόζη Βούρου αναβαθμίζεται περαιτέρω με την ίδρυση του βασιλικού νομισματοκοπείου και σφραγιστηρίου, το οποίο αρχικά έχει ως έδρα το Υπουργείο Οικονομικών στο βορειοανατολικό κομμάτι του τετραγώνου.

Το «νέο» κτίριο

Το κτίριο της Ι. Παπαρρηγοπούλου 5, το οποίο κτίζεται σε σχέδια του στρατιωτικού μηχανικού Γεράσιμου Μεταξά, είναι ένα διώροφο κτίριο με την αρχική πρόσοψη να έχει αλλοιωθεί από μεταγενέστερες επεμβάσεις. Ειδικότερα το 1916 έγινε ριζική αναμόρφωση με σχέδια του αρχιτέκτονα Αναστάσιου Χέλμη, σύμφωνα με τις τάσεις του εκλεκτικισμού, που επικρατούσε εκείνη την εποχή στην Ελλάδα, ενώ το 1950 τόσο το αρχοντικό Σταμάτη Δεκόζη Βούρου, όσο και η οικία του γιού του Κωνσταντίνου ανακαινίστηκαν από τον αρχιτέκτονα Ιωάννη Τραυλό. Αυτό το δεύτερο κτίριο, σήμερα, ως τμήμα του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, φιλοξενεί τις αναμνήσεις της οικογένειας Δεκόζη Βούρου και αποτελεί ένα δείγμα του αστικού τρόπου ζωής στην Αθήνα του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα.